18 تیر

راهنمای نصب انواع لامپ فلورسنت

لامپ مهتابی از قدیم الایام در خانه های ما جایگاه ویژه ای داشته است. که البته امروزه با توجه به پیشرفت تکنولوژی جای خود رو بیشتر به لامپ هام کم مصرف و لامپ های ال ای دی داده است. با این حال این لامپ ها هنوز هم طرفدارانی دارند . که از آنها در فضاهای مختلف استفاده می کنند. از همین رو بر آن شدیم تا در این مقاله به روش نصب لامپ مهتابی و فلورسنت برای دوستداران آن بپردازیم.

لامپ فلورسنت یا مهتابی

لامپ فلورسنت نمونه اي از لامپی است که با بخار جیوه در گاز کم فشار کار می کند.درون این لامپ ها از گاز آرگون و یا نئون استفاده می شود.زمانی که ولتاژی به دو سر لامپ اعمال شود،دمای گاز درون آن بالا می رود و به همین علت، جیوه موجود در لامپ تبخیر می شود و در اثر تحریک شدن آن فرایند تولید یون رخ می دهد.زمانی که یون تولید شود،پلاسمایی ایجاد میشود که از خود پرتو فرابنفش ساطع میکند و این پرتو توسط ماده فلورسنت(فسفر)به نور مرئی تبدیل می شود.
پس لامپ مهتابی دسته ای از لامپ هستند که بر اثر تحریک بخار جیوه نور فراهم می کنند. این لامپ ها در شکل های گوناگونی از جمله استوانه ای،حلقه ای موجود هستند.
لامپ فلورسنت به لامپ مهتابی مشهور است و چون این نوع از لامپ ها نور سالم و طبیعی منتشر می کنند،کاربرد فراوانی دارند.اما یکی از معایب این دسته از لامپ ها تولید اشعه فرابنفش است.از آنجایی که لامپ های مهتابی از بخار جیوه ای که درون لامپ قرار دارد برای تولید نور فرابنفش استفاده میکند،اگر شکسته شود گاز ناشی از آن برای انسان خطرناک است.
جیوه نوعی فلز مایع سمی است که علاوه بر لامپ فلورسنت در ترمومتر ها و باتری های الکتریکی هم یافت می شوند.زمانی که لامپ کم مصرف بشکند،جیوه درون ان در فضا پخش می شود و در اثر تنفس آن ممکن است فرد به مسمومیت فلزی دچار شود.این فلز ،تنها فلزی است که در دمای اتاق به صورت مایع درمی آید.مهمترین اثری که جیوه بر بدن میگذارد،بسته شدن رگ های خونی است و اگر وارد ریه ها شود،عواقبی مانند:کاهش وزن،التهاب پوستی،لرزش بدن و سردرد را به همراه دارد.همچنین برای ریه،کلیه و سیستم عصبی مشکل ایجاد میکند.

در صورت شکستن این لامپ رعایت نکاتی مهم است از جمله:

اگر در محیط بسته لامپ شکست، ابتدا باید پنجره را باز کرد و از خانه خارج شد تا بخار جیوه از محیط خارج شود و یا روی سطح زمین بنشیند.به مدت بیست دقیقه نباید وارد محیط بسته شد.کودکان باید از محیط دور باشند چرا که ریه های حساس تری دارند.باید توجه داشت اگر لامپ روشن شکست ابتدا باید آن را خاموش کرد چون ممکن است باعث اتش سوزی یا برق گرفتگی شود و برای جمع آوری آن از چسب پهن استفاده شود.زیرا جاروبرقی باعث پخش شدن مجدد جیوه در هوا می شود. لامپ فلورسنت در زمان روشنایی مشکلی برای سلامتی فرد ندارد مگر آنکه مقداری جیوه به صورت بخار از آن خارج شود.

ساختار داخلی لامپ مهتابی چگونه است؟

سطح داخلی لامپ فلورسنت با نمک های فلزی فلورسنت یا فسفرسنت (مانند: تنگستات کلسیم،سولفید روی،سیلیکات روی و ...)پوشیده شده است. این لامپ ها از الکترود استفاده میکنند که الکترود عضو ساطع کننده الکترون می باشد. دو نوع الکترود وجود دارد. یک نوع در دمای 900 درجه سانتیگراد و نوع دیگر در دمای 150 درجه سانتی گراد الکترون ساطع میکند. در لامپ مهتابی معمولا از نوع اول استفاده میکند .پوشش داخل حباب لامپ از فسفر است. هنگامی که فسفر به وسیله تابش فرابنفش در طول موج 253/7 نانومتر تحریک شود، تولید نور مهتابی می کند. درون حباب های این لامپ مقداری گاز آرگون و یا آرگون-نئون وجود دارد. این گاز به سادگی یونیزه میشود و به عبور جریان و بخار شدن جیوه کمک میکند.

نمای از ساختار لامپ

ساختمان لامپ فلورست

لامپ فلورسنت با لامپ رشته اي تفاوت دارند. تفاوت اصلي هم اين است كه نور فلورسنت روشنايي يكنواخت و بدون سايه ايجاد مي كند و كاربرد بيشتري نسبت به لامپ هاي رشته اي دارد. در لامپ رشته اي بيشتر انرژی الكتريكي به جاي نور، به صورت گرما تخليه ميشود.
به دلیل اینکه لامپ فلورسنت دارای سه قسمت اصلی است، خود شخص میتواند آن را تعمیر یا جایگزین کند. لامپ مهتابی با افزایش سن، کم نور تر میشود و یا خاموش و روشن می شود. این موضوعات مثل سیگنال های هشدار دهنده هستند که بیانگر تعویض و تعمیر لامپ است.

راهنمای نصب انواع لامپ فلورسنت یا مهتابی

در ابتدا باید با لوله لامپ فلورسنت شروع کنیم. می توان یک لوله جدید نصب کرد و یا اگر از سوختگی لوله مطمئن نیستیم می توان آن را درون یک فلورسنت دیگر تست کرد.
لوله را با پیچاندن از داخل سوکت آن جدا می کنیم و اگر خواستیم لوله جدیدی را با پیچاندن در درون سوکت میگذاریم. یعنی شاخه های لوله را درون سوکت قرار می دهیم و لوله را می چرخانیم تا در جای خود قفل شود.

نحوه اتصال لوله به سوکت

نحوه اتصال لوله به سوکت فلورست

در لامپ فلورسنت استارتر داریم. اگر لامپ دچار مشکلی شد که مربوط به لوله نیست، باید استارتر آن را بررسی کرد. استارتر ها بر حسب وات درجه بندی میشوند و نکته مهم این است که از استارت مناسب لوله استفاده شود. همان طور که لوله را میتوان از فلورسنت جدا کرد، با پیچاندن آن از سوکت در پایه، استارت قدیمی را می توان برداشت. سپس یک سوکت جدید را در پیچ میگذاریم و با پیچاندن آن، آنرا نصب و در جای خود قفل می کنیم.

نمای از جایگزینی استاتر در سوکت

جایگزینی استارتر در سوکت مهتابی

قسمت بعدی که در لامپ مهتابی مورد بررسی قرار می گیرد بالاست آن است. اگر لوله و استارت سالم باشند، ممکن است مشکل از بالاست باشد. برای جایگزین کردن یک بالاست، ابتدا باید مدار را از حالت عادی خارج کرد. سپس باید فیکسچر را جدا کنیم و سیم ها را از بالاست قدیمی به بالاست جدید منتقل کنیم و در نهایت دوباره باید آن را مونتاژ کنیم.
اگر لوله، بالاست و استارت به درستی کار میکنند و وصل شده اند، ولی لامپ روشن نمیشود باید سوئیچ را بررسی کرد. اگر لامپ به وسیله سوئیچ دیواری کنترل می شود، باید آن را تعویض کرد. اگر لامپ دارای یک کلید دکمه ای باشد، میتوان کلیدی از همان نوع را جایگزین کرد. بیشتر مواقع سوئیچ به داخل یک مهره نصب شده در داخل لامپ پیچ میشود. دو سیم از سوئیچ، به چهار سیم از لوله فلورسنت متصل میشوند. برای دسترسی به پشت سوئیچ، باید وسایل را جدا کنیم و سوئیچ جدید را پیچ کنیم و سیم ها را منتقل کنیم. سپس فیکسچر را دوباره جمع می کنیم و مدار را فعال می کنیم.

تصویری از مدار مهتابی تک لامپ

مدار مهتابی تک لامپ با بالاست مغناطیسی

در شکل فوق میتوان نحوه اتصالات را مشاهده کرد. ابتدا سیم فاز وارد یکی از ترمینال های بالاست مغناطیسی میشود و در ادامه از ترمینال دیگر خارج می شود. (هر بالاست مغناطیسی دو ترمینال دارد.ترمینال ورودی و خروجی) سپس، به یکی از چهارپایه سوزنی مهتابی متصل می شود. اتصال به پایه های سوزنی توسط پایه های مهتابی انجام می شود.
نوع دیگری از لامپ فلورسنت وجود دارد که بالاست ان به صورت الکترونیکی است،که تک لامپ و دو لامپ دارد:

مدار مهتابی تک لامپ

مدار مهتابی تک لامپ با بالاست الکترونیکی

در این نوع از بالاست ها شش نوع ترمینال وجود دارد.سیم فاز و نول وارد دوتا از ترمینال های آن می شوند و چهار ترمینال بعدی همانند شکل به مهتابی وصل می شوند.
نوع دیگر آن:

مدار مهتابی دو لامپ

مدار مهتابی دو لامپ با بالاست الکترونیکی

شکل فوق بالاست الکترونیک است که برای دو لامپ طراحی شده.
در مهتابی های فلورسنت، از بالاست الکترونیکی استفاده می شود که به صورت مونتاژ شده فروخته می شود و تنها کافیست که دو سیم فاز و نولی که از آن خارج شده است را وصل کنیم.