در این مقاله در مورد دو نوع از لامپهای روشنایی معروف یعنی LED و فشرده (کم مصرف) بحث خواهیم کرد. در این متن ابتدا با تعریف و مکانیزم تولید نور در این دو نوع لامپ آشنا شده و چند نمونه از آنها را معرفی خواهیم کرد. سپس به اختلاف های که بین این دو نوع از لامپ وجود داد، اشاراتی خواهیم کرد.سپس به تفاوت لامپ ال ای دی و لامپ کم مصرف اشاراتی خواهیم کرد.
-
لامپ کم مصرف یا فشرده (CL)
لامپ های لوله ای شکل خطی نمونه قدیمی تر لامپ فلورسنت هستند که از بالاست مغناطیسی استفاده می کنند و در شکل زیر نیز نشان داده شده است. این نوع از وسایل روشنایی به صورت کوتاه و بلند (20 وات -40 وات یا 18 وات – 36 وات) و بیشتر با رنگ های سفید و زرد مورد استفاده قرار می گیرند.
لامپ مهتابی لوله ای
با روی کارآمدن بالاست الکترونیکی، امکان طراحی لامپهای فلورسنت به صورت فشرده تر فراهم شد که به آن لامپهای فلورسنت فشرده (CFL) یا در اصطلاح «کم مصرف» می گویند. این نوع که نسبت به نوع لوله ای با بالاست مغناطیسی، بازده بیشتری دارند، در شکلهای مختلفی مثل حبابی، لوله ای، حلقوی و … تولید و مورد استفاده قرار می گیرند.
بیشتر بخوانید: اگر میخواهید در رابطه با مزایا و معایب لامپ LED بدانید کافیست روی لینک مقاله ای که برایتان گذاشته ایم کلیک کنید.
بالاست های الکترونیکی از نیمه هادی ها برای محدودسازی توان برای یک لامپ فلورسنت استفاده می کنند. اول بالاست توان AC را یکسو می کند، سپس آنرا چاپ می کند تا فرکانس بالایی را از آن برای بهبود بازده ایجاد کند. این نوع از بالاست می تواند نسبت به بالاست مغناطیسی توان را به صورت دقیق کنترل کند.
بالاست الکترونیکی در یک CFL
-
لامپ های کم مصرف در دو دسته کلی قرار می گیرند: یکپارچه و غیر یکپارچه
در نوع یکپارچه که نمونه ای از آن در شکل های زیر نشان داده شده است، لوله و بالاست در یک واحد ترکیب می شوند. مزیت این گونه در این است که به راحتی می توان آنها را جایگزین لامپهای رشته ای کرد.
فلورسنت کم مصرف یکپارچه لوله ای دوتایی
در نوع غیر یکپارچه که نمونه ای از آن در شکلهای زیر نشان داده شده است، بالاست به طور دائم در محفظه قرار گرفته و بعد از اتمام طول عمر لامپ، فقط لوله فلورسنت تغییر داده می شود و بالاست احتیاج به تعویض ندارد. چونکه بالاست ها در وسایل روشنایی قرار می گیرند، در مقایسه با نوع یکپارچه بزرگتر بوده و ماندگاری بیشتری دارند. این وسایل قابلیت روشن شدن با ترانس های الکترونیکی و یا ترانس های القائی قدیمی را دارد. پایههای آنها به صورت سوزنی ساخته میشوند و در مهتابی های مدل جدیدتر در سوکت مربوطه چفت می شوند.
بیشتر بخوانید: وال واشر ها نیز یکی از لوازم ال ای دی مخصوص نورپردازی هستند. اگر میخوانید بدانید وال واشر چیست و چه کاربردی دارد روی لینکی که برایتان گذاشته ایم کلیک کنید.
لامپ فلورسنت کم مصرف غیریکپارچه لوله ای با گیر (چفت) کنترلی
لامپ فلورسنت کم مصرف غیریکپارچه لوله ای بدون گیر چهار پینه
-
لامپهای ال ای دی (LED)
این لامپها آخرین فن آوری استفاده شده برای روشنایی مقرون به صرفه هستند. لفظ LED کوتاه شده عبارت Light Emitting Diode به معنی «دیود ساطع کننده نور» است و در واقع یک وسیله نیمه هادی است که انرژی الکتریکی را به نور تبدیل می کند. لامپهای ال ای دی تقریباً 85 درصد کمتر از انواع هالوژنی و رشته ای انرژی مصرف می کنند و از این نظر بازده بسیار بالایی دارند (هزینه کمتر مصرف برق). همچنین طول عمر آنها بسیار بیشتر از انواع دیگر لامپ روشنایی می باشد. آنها در اشکال مختلفی طراحی شده و مورد استفاده قرار می گیرند که در شکل زیر دو نمونه آن نشان داده شده است.
لامپ ال ای دی حبابی
لامپ ال ای دی شمعی
-
تفاوت بین لامپهای LED و لامپهای کم مصرف یا فشرده
تفاوت اصلی که بین این دو لامپ وجود دارد این است که در نوع کم مصرف ساطع شدن نور بعلت یونیزاسیون بخار جیوه است. بخار جیوه هنگام یونیزه شدن، اشعه ماورای بنفش تولید می کند. این اشعه ها هنگام برخورد با لوله ای که دارای پوشش فسفری است، باعث ایجاد نور مرئی می شوند. اما در نوع لامپ LED ساطع شدن نور بعلت دیود پیوندی PN است. زمانی که جریان در جهت موافق از دیود عبور می کند، ترکیب مجدد حامل بار اتفاق می افتد. این حامل بار انرژی را به شکل گرما و نور پس می دهد.
بیشتر بخوانید: شاید دوست داشته باشید در رابطه با انواع لامپ ال ای دی و تولید کننده های آنها بیشتر بخوانید. روی لینک مربوطه کلیک کنید تا به صفحه آن هدایت شوید.
عیب لامپ کم مصرف این است که از عنصر جیوه استفاده می کند که برای محیط و موجودات زنده خطرناک است. آنها همچنین احتیاج به وسایل اضافی مانند بالاست، لوله با پوشش داخلی از فلز و … هستند که هزینه کلی وسیله را افزایش می دهد. همچنین عمل یونیزاسیون در این وسایل بیشتر انرژی مرئی را به شکل گرما تبدیل می کند و این گرما باعث افزایش مصرف برق توسط آنها و کاهش مدت کار آنها می شود.
تخریب لامپهای LED راحت تر از نوع کم مصرف است زیرا لامپ LED هیچ فلز مضری ندارد که باعث آلودگی محیط شود. همچنین LED از تراشه نیمه هادی استفاده می کند که به راحتی توسط ناخالصی های دوپینگ موجود در آن بازیافت می شود.
مورد دیگر این است که روشنایی لامپ ال ای دی در مقایسه با نوع کم مصرف بیشتر است زیرا LED نور را فقط در یک جهت ساطع می کند. بیشتر انرژی تولید شده توسط دیود به نور مرئی تبدیل می شود. همچنین انتشار گرما در LED بسیار کمتر است که باعث کاهش مصرف انرژی و افزایش کارایی آن می شود.
